آسانسور و پله برقی یکی از تجهیزاتی است که امروزه در اکثر ساختمانها و آسمانخراشهای جهان وجود دارد. میلیاردها نفر روزانه از آن استفاده می کنند. ایمنی و سلامت مصرف کنندگان و همچنین گروههایی که مسئولیت نصب و راه اندازی این تجهیزات در ساختمان را دارند یکی از دغدغه های صنعت آسانسور و پله برقی جهان است. متاسفانه تا کنون در ایران توجه لازم به این موضوع نشده است.اگر نگاهی به تبلیغات تلویزیونی داشته باشیم طی برنامه های گوناگون و شبانه روزی، تبلیغات گاها آزار دهنده انواع خوراکی های بی ارزش و حتی مضر را بارها نمایش نشان می دهند، اما دریغ از یک کلیپ آموزشی در مورد ایمنی آسانسور و استفاده صحیح از آسانسور در این رسانه ملی. در صورتیکه باید اوقاتی که برنامه های تلویریون پر بیننده می باشد به این موضوع مهم پرداخته و آموزشهای لازم را در قالب قیلم های کوتاه نمایش دهند.
• چه کسی در این بخش باید پاسخگو باشد؟
• آیا تلویزیون به عنوان یک رسانه ملی و عمومی نباید در زمینه “ایمنی آسانسور و پله برقی” فرهنگ سازی کند؟
• آیا متولیان صنعت آسانسور در این رابطه نباید اقدامی کنند؟ (گرچه اقدامات اندکی صورت گرفته)
• تا کی باید شاهد حوادث تلخ و ناگوار در صنعت آسانسور و پله برقی باشیم؟
فعالیت در عرصه های محتلف ساختمانی بطور کلی سخت و با چاشنی حادثه همراهست، آسانسور هم جزء جدا ناشدنی ساختمان بوده و نسبت به کارهای ساختمانی پر حادثه تر است، به همین جهت آمار حوادث و اتفاقات در بخش ساختمان و آسانسور قابل توجه است و رعایت ایمنی حرف اصلی و مهمترین مطلبی است که باید به آن توجه ویژه داشت.
در همین راستا استقرار فرد یا افراد مسئول ایمنی و کنترل مستمر در پروژه های ساختمانی بشدت ضرورت داشته و باید به نسبت حجم پروژه به تعداد مسئولین مستقیم ایمنی در کارگاه افزوده گردد. این افراد باید نظارت کاملی بر وضعیت کارگاه و عملکرد کلیه افرادی که در بخش های مختلف ساختمان مشغول هستند داشته باشند.
چنانچه کوچکترین تخلف و یا عدم رعایت ایمنی، از سوی هریک از افراد مشاهده شود یا شرایط محیط کار مناسب فعالیت نباشد باید توسط مسئولین پروژه بشدت با آن برخورد شود.
به این ترتیب می توان “بهداشت سلامت و ایمنی” را در کارگاه حفظ نمود و نتیجه این این نوع نظارت بر ایمنی پروژه، کارگاهی ایمن خواهد بود که نتایج این ایمنی آرامشی است که نصیب اجتماع و خانواده افرادی که در ساختمان مشغول بکارند می شود.
البته نباید از تجهیزات ایمنی مورد نیاز در هر بخش به تناسب نیاز غافل بود.
تجهیزات ایمنی، مکمل ایمنی کارگاه و نفرات است. لذا نظارت مستمر و هر روزه پرسنل حاضر در پروژه و نظم و انضباط یکی از اساسی ترین موارد ایمن سازی پروژه است.
اگر بطور جدی از شرایط مساعد ساختمان، تجهیرات ویژه ایمنی و دستورالعمل های مربوطه به عنوان “یک ابزار صنعتی” در پروژه ها استفاده شود و بازرسینی برای سرکشی دائم و سرزده به کارگاهها اعزام شوند میتوان به:
• رعایت موارد ایمنی از طرف کارفرما در ساختمان
• رعایت موارد ایمنی توسط پیمانکاران و گروه نصاب آسانسور نظارت داشت و گزارشات این افراد ملاک برخورد با اهمال کاران در کارگاه خواهد بود.
در چنین وضعیتی می توان امیدوار به کاهش حوادث تاسف بار در صنعت ساختمان و صنعت آسانسور بود.
صنعت ساختمان و به طبع آن صنعت آسانسور به طور ذاتی یکی از صنایع پر مخاطره بوده و طبق آمار سازمان پزشکی قانونیبه طور میانگین روزانه ۴ نفر بر اثر حوادث جان خود را از دست می دهند. که سهم کارگران ساختمانی ۴۵ درصد از این آمار است.صنعت آسانسور نیز جزئی جدا ناپذیر از صنعت ساختمان بوده و متاسفانه در این آمار سهیم است.هر روز به طور معمول در رادیو و تلویزیون و مطبوعات شاهد خبری از صنعت آسانسور و حوادثی از قبیل موارد زیر می باشیم:
• سقوط در چاه آسانسور
• سقوط از داربست
• سقوط اجسام از ارتفاع و برخورد با افراد
• برق گرفتگی تکنسین یا نصاب آسانسور
• آسیب تعمیرکار یا سرویسکار در چاه آسانسور
• مجروح شدن یا سقوط آهنگر آهنکشی
• سقوط کابین آسانسور
علت تعداد زیادی از این حوادث ناشی موارد زیر می باشد:
• شرایط نامناسب و غیر ایمن کارگاه
• عدم رعایت موارد ایمنی در کارگاه
• عدم استقرار راهبند در نقاط و پرتگاههای ساختمان
• عدم نصب علایم هشدار دهنده خطر سقوط
• عدم نصب روشنایی مناسب در محیط های تاریک ساختمان
• تجهیز نبودن افراد مشغول بکار در ساختمان به لوازم و تجهیزات ایمنی
• تداخل کاری گروهها در یک بخش از ساختمان
• نهایتا” بخش تاثیر گذاری از حوادث تاشی از مشکلات معیشتی، مسکن، مالی و …. است که گاهی این فشارها باعث بوجود آمدن عدم تعادل روحی روانی افراد حاضر در ساختمان شده و کافی است در یک لحظه این حالت باعث برهم هم خوردن تعادل و ایجاد حادثه گردد.
در رابطه با موضوع “ایمنی در محیط و کار آسانسور” جلسات، سمینار و کنفرانس های فراوانی برگزار شده و می شود اما به دلیل عدم ضمانت اجرای مصوبات ، خروجی این جلسات تا کنون موثر و ملموس نبوده و شایسته است تصمیم گیران اصلی و مسئولین و دست اندرکاران این صنعت بزرگ که نام آسانسور و پله برقی را یدک می کشند، اداره استاندارد، وزارت صنعت، معدن و تجارت و … روشی اساسی و بدور از کشمکش های جناحی و گروهی و سیاسی اتخاذ نمایند و بدنبال راهکاری موثر و قوانینی با ضمانت اجراء برای اجرای دقیق و فراگیر آن در راستای” رعایت ایمنی در محیط کار آسانسور و پله برقی” باشند.
این مهم با مدیریت صحیح و نظارت مستمر مسئولین و همدلی و همکاری عموم همکاران گرامی و آموزش مداوم، رعایت کلیه موارد ایمنی از طرف کارفرما، صاحبکار، شرکتهای آسانسوری، نصاب، تعمیرکار، سرویسکار، آهنگر، پیمانکاران، بازرسان، ناظران و کلیه افرادی که در حیطه آسانسور فعال هستند میسر خواهد شد، تا شاهد کاهش حوادث در صنعت آسانسور و پله برقی ایران باشیم.
موضوع بسیار مهم دیگر که باید به آن توجه ویژه داشت “آسیب دیدگان حوادث مختلف صنعت آسانسور و پله برقی است”که همگان از آن مطلع بوده که در گذشته و هرازگاهی در خبرها شاهد این حوادث دردناک هستیم و میدانیم چه شرایط سختی برای آسیب دیدگان و خانواده این افراد مخصوصا” خانواده هایی که نان آور خود را در این حوادث از کار افتاده یا از دست داده اند بوجود آمده و لذا “ضرورت تشکیل صندوق حمایت از آسیب دیدگان صنعت آسانسورو پله برقی ایران” مورد تقاضای اکثریت همکاران می باشد.
همکاران گرامی بخاطر دارند چندی قبل در فضای مجازی، به همت چند نفر از دلسوزان این صنعت برای آزادی یکی از همکاران صنعت آسانسور از زندان، دوستان همکار با چه شور و اشتیاقی به تناسب توان وجوه را پرداخت کردند. گرچه با توجه به مبلغ بالای دیه، وجه نهایی تکمیل نشد اما در این حرکت انسانی، اشتیاق همکاران به همکاری در چنین امور بخوبی نمایان بود، و میتوان از این همییت و اتحاد و احساس مسئولیت افراد این صنعت، برای”تاسیس صندوق حمایت از آسیب دیدگان صنعت آسانسور و پله برقی” به نحو مطلوب استفاده نمود و با تاسیس آن بخشی از مشکلات آسیب دیدگان این صنعت را که اکثرا از قشر ضعیف و آسیب پذیر می باشند را ترمیم و جبران نمود.
در پایان یکی از حوادث تلخ و ناگوار این صنعت که آخرین آنهم نیست مرور میکنیم:
چندی پس از برگزاری “اولین همایش ایمنی آسانسور و پله برقی” در هتل پردیسان مشهد یکی از کارگران زحمتکش(آقای حسن فیضی ۳۳ ساله) با تجهزات کامل ایمنی در حالی که روی داربست چاه آسانسور مشغول آهنکشی بوده برای تغییر موقعیت مکانی خود وقتی قلاب کمربند ایمنی را باز می کند تا به محل جدید وصل نماید در یک لحظه حادثه ای که نباید رخ دهد، اتفاق افتاده و وی از طبقه منفی یک به منفی ۵ سقوط می کند.خوشبختانه با وجود صدمات شدید جسمانی از این حادثه وحشتناک جان سالم بدر می برد و با صدمات فراوان جسمی، شکستگی دست، پا، کتف و صورت به مرکز آموزشی و پژوهشی و درمانی سوانح امدادی شهید کامیاب مشهد انتقال داده می شود و پس چندین عمل جراحی چند روز قبل از بیمارستان ترخیص و به خانه منتقل گردیده است.
طبق اطلاعات، وی دارای همسر و فرزند و بیمه سلامت بوده و از نظر مالی نیز تا زمانی که کار کند زندگی جریان دارد، اما وقتی سلامتی نباشد که بتوان کار کرد، درآمدی نیست و با اجاره نشینی و هزینه های سنگین زندگی ببینید چه شرایط سختی برای وی و اینگونه افراد بوجود می آید؟!
حادثه ناشی از کار
تعریف حادثه ناشی از کار مطابق با ماده ۶۰ از قانون تامین اجتماعی بدین شرح می باشد:
• حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمانها و محوطه آن مشغول کار و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده دار انجام ماموریتی باشد.
• اتفاقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه نیز جزء اتفاقات انجام وظیفه محسوب مشروط بر آنکه حادثه در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد.
• همچنین حوادثی که برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می افتد، حادثه ناشی از کار محسوب می شود.
بنابراین چنانچه ملاحظه می فرمائید در زمانی که حین انجام کار حادثه ای پیش آید که منجر به عارضه یا آسیب دیدگی فرد بیمه شده گردد، می تواند شامل:
• از کار افتادگی جزئی یا کلی باشد، بیمه شده محق است بابت آن حادثه از کارفرما دیه بگیرد که میزان و چگونگی آن بر اساس نظر پزشکی قانونی و کارشناس می باشد.
از طرفی جبران هزینه های پزشکی نیز از دیگر وظایف کارفرما محسوب می شود. لذا بیمه شدگان عزیز آگاه باشند در صورت بروز چنین مواردی، اقدام به دادن رضایت یا هر قول دیگری ندهند و با توجه به تخصصی بودن موضوع حتما” از نظر متخصص بهره بگیرند.
“مستند قانونی مسئولیت کارفرما به مواد ۸۵ و ۹۱ و ۹۵ قانون کار بر می گردد.”
• بر اساس ماده ۹۵ قانون کار، مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار بر عهده کارفرما یا مسئولیت واحدهای موضوع ذکر شده در ماده ۸۵ این قانون خواهد بود.
هرگاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئول واحد، حادثه ای رخ دهد شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری و حقوقی و نیز مجازاتهای مندرج در این قانون مسئول است.